
Hiperglikemia („przecukrzenie”) oznacza nadmiernie wysoki poziom cukru we krwi. Często bywa pierwszym sygnałem ostrzegawczym przed cukrzycą lub podstawą jej rozpoznania. Objawy hiperglikemii uzależnione są od tego, jak bardzo cukier przekroczył normę. Mogą być typowe (np. wzmożone pragnienie, odwodnienie, osłabienie), ale może się też zdarzyć, że nie wystąpią one w ogóle, a chory nie ma świadomości, że jego organizm toczy groźna choroba. Przewlekła nieleczona hiperglikemia prowadzi do groźnych powikłań, m.in. uszkodzeń narządowych – nerek, oczu, nerwów, serca, naczyń krwionośnych. W skrajnych przypadkach hiperglikemia prowadzi do śpiączki cukrzycowej, a nawet do śmierci chorego.
Umów się na wizytę
32 459 15 (prywatnie) 32 459 10 10 (NFZ)
Poradnie Medhouse
- ALERGOLOG
- CHIRURG
- CHIRURG NACZYNIOWY
- DIABETOLOG
- DIETETYK
- ENDOKRYNOLOG
- GABINET ZABIEGOWY
- GINEKOLOG
- KARDIOLOG
- LARYNGOLOG
- LEKARZ RODZINNY
- MEDYCYNA PRACY
- NEFROLOG
- NEUROLOG
- OKULISTA
- ORTODONTA
- ORTOPEDA
- PEDIATRA
- POŁOŻNA
- P. CHORÓB METABOLICZNYCH
- P. CHORÓB WEWNĘTRZNYCH
- PRACOWNIA RTG
- PRACOWNIA USG
- PSYCHIATRA
- REUMATOLOG
- UROLOG
Hiperglikemia („przecukrzenie”) oznacza nadmiernie wysoki poziom cukru we krwi. Często bywa pierwszym sygnałem ostrzegawczym przed cukrzycą lub podstawą jej rozpoznania.
Objawy hiperglikemii uzależnione są od tego, jak bardzo cukier przekroczył normę. Mogą być typowe (np. wzmożone pragnienie, odwodnienie, osłabienie), ale może się też zdarzyć, że nie wystąpią one w ogóle, a chory nie ma świadomości, że jego organizm toczy groźna choroba.
Przewlekła nieleczona hiperglikemia prowadzi do groźnych powikłań, m.in. uszkodzeń narządowych – nerek, oczu, nerwów, serca, naczyń krwionośnych. W skrajnych przypadkach hiperglikemia prowadzi do śpiączki cukrzycowej, a nawet do śmierci chorego.
Poziom cukru we krwi
…u człowieka zdrowego ma stężenie w granicach 70–99 mg/dl na czczo (czyli po min. 8-godzinnej przerwie w przyjmowaniu pokarmów) oraz 140–200 mg/dl po posiłku. Jeśli poziom cukru przekracza te granice, wymaga to diagnostyki w kierunku stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy. Warto jednak mieć na uwadze, że granice tolerancji na podwyższony poziom cukru zależą od wielu indywidualnych czynników – płci, wieku, chorób pacjenta itd.
O ile doraźne przekroczenie normy poziomu cukru we krwi nie jest poważniejszym problemem, o tyle powodem do niepokoju jest już sytuacja, gdy stan ten utrzymuje się. Wówczas konieczna jest konsultacja lekarska, ponieważ prawdopodobnie jest to objaw cukrzycy – choroby wymagającej natychmiastowego leczenia. Zlekceważenie tego stanu może doprowadzić do uszkodzenia organów i znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz zawału serca.
Aby poziom cukru był pod kontrolą, warto zaopatrzyć się w glukometr – proste urządzenie, które umożliwia wykonanie badania cukru w warunkach domowych. Pamiętać jednak należy, że cukrzycę diagnozuje wyłącznie lekarz.
Przyczyny hiperglikemii
Hiperglikemię wywołuje utrata zdolności pobierania glukozy z krwiobiegu przez tkanki. Zwykle ma to związek z niedoborem insuliny – hormonu, który niejako „otwiera” komórki na glukozę (energię) z pożywienia, a tym samym obniża poziom glukozy (cukru) we krwi.
Glukoza stanowi dla organizmu główne źródło energii. W posiłku dostarczamy cukrów prostych (szybko wchłanialnych węglowodanów) oraz cukrów złożonych wraz z białkami i tłuszczami. Cukry złożone rozkładane są do cząsteczek glukozy – ta następnie transportowana jest we krwi do komórek całego ciała i zasila je w energię.
Gdy glukozy jest dużo, wówczas komórki mięśniowe i wątrobowe zamieniają ją w glikogen i tworzą z tego zapasy. W „normalnym trybie” są one zużywane przez aktywność fizyczną.
Stabilną i bezpieczną glikemię zapewnia równowaga pomiędzy przeciwstawnie działającymi hormonami, z których jedne obniżają, drugie natomiast podnoszą stężenie glukozy we krwi. Czasem jednak mechanizm równoważenia zostaje zakłócony i dochodzi wówczas do hiperglikemii (przecukrzenia) lub hipoglikemii (niedocukrzenia).
Zazwyczaj dzieje się tak w cukrzycy. Dodajmy: cukrzycy niewłaściwie leczonej – na przykład przyjmowania insuliny w źle dobranych dawkach.
Przyczyny mogą być jednak bardziej złożone – między innymi:
niewłaściwa dieta – składająca się ze zbyt obfitych posiłków i spożywania nadmiernej ilości węglowodanów;
wysoki poziom stresu – psychicznego lub fizycznego;
mała aktywność fizyczna;
choroby zwiększające zapotrzebowanie na insulinę (infekcje, nasilone dolegliwości bólowe);
schorzenia endokrynologiczne, np. zespół Cushinga
zmiany hormonalne (występujące np. u kobiet w ciąży);
przyjmowanie niektórych leków.
Czytaj też:
CUKRZYCA CIĄŻOWA
Objawy hiperglikemii
Osoba chorująca na hiperglikemię ma większe pragnienie i odczuwa suchość w ustach (to efekt odwodnienia), częściej oddaje mocz (na skutek wydalania nadmiaru glukozy z moczem).
W przypadku utrwalonej hiperglikemii chory traci masę ciała (wobec niedoboru glukozy w komórkach dochodzi do spalania tłuszczu). Ma również mniej energii do wykonywania codziennych czynności – chory czuje się trwale zmęczony, senny (brak energii wynika z tego samego powodu, czyli niedoboru glukozy w komórkach).
Przedłużająca się hiperglikemia powoduje często infekcje skóry, skłonność do ropnych zakażeń, pogorszenie gojenia się ran, a także skłonność do infekcji układu moczowo-płciowego.
Obecność i nasilenie objawów zależą od typu i dynamiki rozwoju cukrzycy. Często w przypadku cukrzycy typu 2 przez długi czas wcale nie występują, a choroba może przebiegać zupełnie bezobjawowo. Dlatego rozpoznanie u siebie objawów hiperglikemii nie jest łatwe – osoba, której problem ten dotyka może nawet przez dłuższy czas nie mieć świadomości, że jest chora. Nawet, gdy poziom cukru jest wysoki, dolegliwości mogą rozwijać się bardzo powoli. Często bywają lekceważone, traktowane jako przejściowe, przypisywane np. zmęczeniu lub innym chorobom (w takich przypadkach chorzy zwykle zgłaszają się do lekarza rodzinnego i to on formułuje podejrzenie hiperglikemii). Tymczasem niezauważona przed długi okres czasu hiperglikemia sprzyja rozwojowi przewlekłych powikłań.
Niedobór insuliny powoduje, że komórki nie pobierają cukru, a jako źródło energii wykorzystują tłuszcz. W efekcie dochodzi do jego rozkładu, a skutkiem ubocznym są tzw. ciała ketonowe gromadzące się w organizmie. Ich nadmierne stężenie prowadzi do rozwoju kwasicy ketonowej – to stan wręcz zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Czytaj też:
NEUROPATIA CUKRZYCOWA
Leczenie hiperglikemii
Dla wyrównania poziomu cukru we krwi konieczne jest spożywanie jak największej ilości wody, zmiana nawyków żywieniowych oraz umiarkowana aktywność fizyczna. Jeśli podejmowane kroki nie wystarczą i nadal utrzymuje się hiperglikemia, należy skonsultować się z lekarzem diabetologiem, który pomoże wdrożyć odpowiednie leczenie.
Niezwykle ważnym jego elementem jest edukacja chorego – m.in. czym jest cukrzyca, jak monitorować glikemię, jak stosować leki i zmienić styl życia na „zdrowszy”.
Jak pomóc choremu
Jeśli u pacjenta występuje utrata przytomności, konieczna jest pilna interwencja medyczna – wezwanie karetki pogotowia.
Udzielaniu pomocy przez otoczenie nie sprzyja to, że objawy cukrzycy mogą przypominać upojenie alkoholowe – zaburzenia równowagi, zataczanie się, bełkotliwa mowa itd.
Czytaj też:
STOPA CUKRZYCOWA
Hiperglikemia u noworodków i dzieci
Hiperglikemia u noworodków to rzadkie schorzenie metaboliczne, które zwykle wiąże się z zaburzeniami genetycznymi. Może mieć postać przemijającą lub utrwaloną.
Postać przemijająca ujawnia się najczęściej w pierwszych dniach po urodzeniu i trwa do ok. 12. tygodnia życia. Mimo ustąpienia hiperglikemii po tym okresie, u części młodych pacjentów zdarzają się nawroty choroby, dlatego powinni być oni poddawani regularnej (corocznej) kontroli.
Postać utrwalona – zwykle pojawia się w pierwszych 6–12 miesiącach życia i niestety trwa później przez całe życie.
Hiperglikemia u starszych dzieci najczęściej oznacza cukrzycę typu 1. Rozpoczyna się od wystąpienia typowych objawów cukrzycy. Może im także towarzyszyć upośledzenie wzrastania i większa podatność na zakażenia.
Hiperglikemia w ciąży
…związana jest z hormonami podtrzymującymi ciążę i najczęściej ustępuje po urodzeniu dziecka. Może być jednak czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy w przyszłości. Leczenie zwykle przyjmuje postać (samo)kontroli poziomu glukozy we krwi oraz odpowiedniej diety. Czasem jednak – jeśli lekarz prowadzący uzna to za konieczne z uwagi na zwiększone ryzyko powikłań – może zalecić podawanie insuliny. Zdarza się, że hiperglikemia występuje u kobiet ciężarnych chorujących na cukrzycę już przed ciążą.
Hiperglikemia w stresie
…związana jest ze zwiększonym wydzielaniem hormonów stresu (adrenaliny i kortyzolu) podwyższających poziom cukru we krwi. Mechanizm ten ma na celu dostarczenie komórkom większej ilości energii i pobudzenie organizmu do intensywnego działania w sytuacjach, które tego wymagają – na przykład obrony przed zagrożeniem. Ta forma hiperglikemii jest przemijająca i ustępuje gdy mija stres.
Powikłania hiperglikemii
Przewlekłe powikłania hiperglikemii obejmują naczynia krwionośne – drobne (należą do nich retinopatia i nefropatia) oraz duże (przyspieszony rozwój miażdżycy, czego efektem bywa niedokrwienie kończyn dolnych, a także zawał serca, udar mózgu).
Przewlekła hiperglikemia może powodować także rozmaite stany zapalne skóry (owrzodzenia, czyraki), nawracające infekcje – np. dróg oddechowych lub układu moczowo-płciowego.
Zapobieganie hiperglikemii
…dotyczy głównie dopasowania odpowiednich dawek insuliny. Dieta powinna być dobrana indywidualnie przez dietetyka. Szczególnie należy się wystrzegać „podjadania” przed snem czy między posiłkami. Ważne jest także ograniczenie używania alkoholu, nikotyny i regularne monitorowanie glikemii.
Zalecane jest zwiększenie aktywności fizycznej (unikanie jednak przeciążeń organizmu, które może odnieść skutek dokładnie odwrotny do zamierzonego). Wysiłek fizyczny powinien być regularny, minimum 3-4 razy w tygodniu po około 30-40 minut.
Komunikat: Ochrona danych osobowych
Zabieg "strzelającego palca"
Kaszaki - przyczyny występowania, leczenie
Choroby rogówki oka
Hiperglikemia - nadmiar cukru we krwi
Depresja - choroba duszy i ciała
Grypa - przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia snu - bezsenność
Haluksy - zapobieganie, leczenie
Stłuszczenie wątroby
Zatorowość płucna
Badanie dna oka
Zabieg stulejki z użyciem staplera
Choroba Gravesa-Basedowa
Światłowstręt
Arytmia serca
Leczenie wad zgryzu
Głuchota starcza
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
