Stopa cukrzycowa (a dokładnie: zespół stopy cukrzycowej) to jedno z najbardziej dramatycznych powikłań cukrzycy. W efekcie choroby zmniejsza się wrażliwość bólowa stóp, utrudnia się gojenie ran i owrzodzeń. Osłabieniu ulegają również kości oraz stawy, co prowadzi do deformacji stopy i utrudnia chodzenie. Brak odpowiedniej (i odpowiednio wczesnej) terapii może skutkować nawet amputacją kończyny.
Stopa cukrzycowa (a dokładnie: zespół stopy cukrzycowej) to jedno z najbardziej dramatycznych powikłań cukrzycy. W efekcie choroby zmniejsza się wrażliwość bólowa stóp, utrudnia się gojenie ran i owrzodzeń. Osłabieniu ulegają również kości oraz stawy, co prowadzi do deformacji stopy i utrudnia chodzenie. Brak odpowiedniej (i odpowiednio wczesnej) terapii może skutkować nawet amputacją kończyny.
Przyczyny
…stopy cukrzycowej upatruje się przede wszystkim w nieleczonej lub nieprawidłowo leczonej cukrzycy. Często zmiany na stopach są pierwszym zauważalnym objawem tego schorzenia. Stale podwyższony poziom glukozy we krwi powoduje uszkodzenie nerwów oraz naczyń krwionośnych. W efekcie tkanki są nieodżywione i niedotlenione, co z kolei jest przyczyną powstawania martwicy. Ponadto osoba chora przestaje odczuwać ból i temperaturę – dlatego nie potrafi obronić się przed skaleczeniem, oparzeniem czy odmrożeniem. Upośledzenie ukrwienia znacznie utrudnia gojenie ran i owrzodzeń, które zamiast goić się, ulegają dodatkowo zakażeniu.
Odmiany choroby
Zespół stopy cukrzycowej występuje w dwóch odmianach: niedokrwiennej (powstaje w wyniku pogorszenia ukrwienia stopy) i neuropatycznej (przyczyną jest tu uszkodzenie nerwów obwodowych).
Owrzodzenie na tle niedokrwiennym jest wynikiem zmian miażdżycowych w naczyniach tętniczych. Blaszki miażdżycowe zwężają światło naczynia, w związku z czym zmniejsza się dopływ krwi i dochodzi do niedokrwienia fragmentów albo całej stopy.
Uszkodzenia nerwów prowadzą z kolei do zaników mięśni, osłabienia nóg, pogorszenia lub zaniku odczuwania bólu, dotyku oraz temperatury. Chory nie czuje np. że ugniata go zbyt ciasne obuwie, wpadł mu kamień do buta, skaleczył piętę po wdepnięciu na rozbite szkło czy uszkodził stopę potykając się o kant mebla. Wszystko to może prowadzić do uszkodzenia stopy, jej otarcia lub owrzodzenia.
Objawy
Pacjenci zwykle długo nie są w stanie dostrzec pogorszenia się stanu swojej kończyny (do czego przyczyniają się zaburzenia czucia), a kiedy trafiają do lekarza, ich stan jest już poważny. Niestety czasem tak bardzo, że jedynym rozwiązaniem pozostaje amputacja fragmentu kończyny.
Pierwsze objawy stopy cukrzycowej to m.in. zaburzenia czucia, mrowienie i skurcze mięśni. Z czasem na stopie pojawiają się rany i owrzodzenia, dochodzi do degradacji mięśni, kości, stawów. Owrzodzenia oraz rany najczęściej obserwuje się na palcach i pięcie. Stopa ulega zniekształceniu, a palce zaginają się (określa się to jako „młotkowatość”). Pojawia się opuchlizna, złuszczenia, zasinienia i pęknięcia skóry, trudno gojące się rany i martwica. Towarzyszy temu większa podatność na infekcje, osłabienie kończyny dolnej, zaburzenia chodu, uczucie mrowienia i palenia w stopie, ból.
Leczenie
…stopy cukrzycowej jest długotrwałe. Obejmuje ono m.in.:
wyrównanie metaboliczne cukrzycy poprzez modyfikację diety i zmniejszenie stężenia glukozy we krwi
leczenie owrzodzeń (odpowiednie opatrunki, antybiotykoterapia, leczenie chirurgiczne)
odciążenie kończyny (czasem oznacza to konieczność poruszania się przy pomocy kul ortopedycznych lub na wózku inwalidzkim)
profilaktyka: edukacja dotycząca pielęgnacji stóp, ich kontrola pod kątem występowania ran, otarć i odcisków, noszenie dobrze dopasowanego obuwia, unikanie chodzenia boso, regularne usuwanie zrogowaciałego naskórka.
Zaniedbanie wczesnych objawów choroby zwiększa ryzyko powikłań i wydłuża czas terapii. Plan leczenia jest dopasowywany indywidualnie do każdego pacjenta. Należy pamiętać, że leczenie stopy cukrzycowej to wieloetapowy i kompleksowy proces – dlatego prowadzą je specjaliści z różnych dziedzin: diabetolog, chirurg, chirurg naczyniowy i ortopeda.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
