Alergia pokarmowa to zespół powtarzalnych objawów występujących u podatnych na nią ludzi po spożyciu pokarmu – niekiedy nawet w śladowej ilości - który u osób zdrowych nie wywołuje żadnych dolegliwości. Alergia pokarmowa jest chorobą o podłożu dziedzicznym, jednakże na jej wystąpienie znaczący wpływ ma stosowanie coraz częściej w pożywieniu chemicznych konserwantów i wzmacniaczy smaku. Szacuje się, że na alergię pokarmową może cierpieć 4-8% dzieci (większość „wyrasta” z niej w późniejszym okresie) oraz 2-4% dorosłych. Reakcja na alergen pojawia się w różnym czasie po jego spożyciu – niekiedy niemal natychmiast (reakcja wczesna), w innym przypadku nawet po kilku dniach.
Umów się na wizytę
32 459 15 (prywatnie)
- Alergia pokarmowa to zespół powtarzalnych objawów występujących u podatnych na nią ludzi po spożyciu pokarmu – niekiedy nawet w śladowej ilości – który u osób zdrowych nie wywołuje żadnych dolegliwości.
- Alergia pokarmowa jest chorobą o podłożu dziedzicznym, jednakże na jej wystąpienie znaczący wpływ ma stosowanie coraz częściej w pożywieniu chemicznych konserwantów i wzmacniaczy smaku.
- Szacuje się, że na alergię pokarmową może cierpieć 4-8% dzieci (większość „wyrasta” z niej w późniejszym okresie) oraz 2-4% dorosłych.
- Reakcja na alergen pojawia się w różnym czasie po jego spożyciu – niekiedy niemal natychmiast (reakcja wczesna), w innym przypadku nawet po kilku dniach.
Przyczyny alergii pokarmowej
Alergia pokarmowa oznacza nietolerancję organizmu na określoną substancję (alergen) zawartą w pożywieniu. Nasz układ immunologiczny rozpoznaje ją jako „element niepożądany”, rodzaj „intruza” w organizmie i stara się zwalczyć wywołując tzw. reakcję alergiczną.
Pierwszy kontakt z alergenem nie daje objawów klinicznych. Niemniej jednak organizm zaczyna wytwarzać substancje (przeciwciała lub limfocyty T), które podczas kolejnego kontaktu z alergenem umożliwiają jego zwalczanie.
Najczęściej występujące alergeny pokarmowe to białko krowiego mleka, białko jajek, gluten, truskawki, kiwi, owoce cytrusowe, pomidory, selery, orzechy, kakao, czekolada, owoce morza, soja.
Objawy przypominające alergię pokarmową mogą powodować również znajdujące się w żywności mikroorganizmy czy toksyny, a także substancje dodawane do żywności (konserwanty, barwniki).
Objawy alergii pokarmowych
Uczulenia na poszczególne produkty spożywcze różnią się objawami, ich intensywnością oraz czasem trwania.
U niemowląt oraz małych dzieci najczęściej występuje ulewanie pokarmu, kolka jelitowa, refluks żołądkowo-przełykowy, biegunka bądź zaparcia, czasem nieżyt nosa i spojówek, reakcje skórne – sucha i szorstka skóra, wysypka alergiczna, rumień.
Z kolei u dorosłych alergia pokarmowa zazwyczaj objawia się np. alergicznym zapaleniem jamy ustnej, refluksem przełykowym, wymiotami, bólami w nadbrzuszu, nieżytem nosa, zmianami skórnymi (rumień, wysypka, grudki obrzękowe, obrzęk naczynioworuchowy). Poza tym alergia pokarmowa może wywoływać u dorosłych migreny, zespół przewlekłego zmęczenia, zaburzenia snu.
Konsekwencją alergii pokarmowej mogą być zapalenia błony śluzowej odcinków przewodu pokarmowego (żołądka, jelita) lub zarzucania kwaśnej treści żołądka do przełyku (tzw. choroba refluksowa).
Czasem w alergii pokarmowej dochodzi do groźnego dla zdrowia, a nawet życia wstrząsu anafilaktycznego.
Alergia pokarmowa a nietolerancja pokarmowa
Ból brzucha, wzdęcia, biegunka, wymioty czy wysypka zwiastować mogą wiele różnych schorzeń – wśród nich alergię pokarmową, ale również podobną do niej objawowo i przez wielu myloną z uczuleniem nietolerancję pokarmową.
Czym różnią się te dwa schorzenia? Przede wszystkim mechanizmem leżącym u ich podłoża. Alergia pokarmowa to reakcja obronna organizmu osoby uczulonej na alergen, czyli substancje zawarte w produkcie. Natomiast nietolerancja pokarmowa nie jest związana z układem immunologicznym, lecz przemianą materii (metabolizmem) – ze schorzeniem tym mamy do czynienia, gdy organizm nie toleruje jakiegoś produktu, zwykle z powodu braku odpowiedniej ilości enzymów, czyli substancji, które pozwalałyby go strawić lub wchłonąć.
Produktami, które mogą wywołać nietolerancję pokarmową są najczęściej mleko (laktoza), pszenica (gluten), konserwanty (np. siarczany), orzechy, kawa (kofeina).
Różnica dotyczy także czasu i siły reakcji organizmu – w alergii objawy występują na ogół szybciej niż w przypadku nietolerancji pokarmowej i mają bardziej gwałtowny przebieg.
W ustaleniu, z jakim rodzajem schorzenia mamy do czynienia pomoże wykonanie specjalistycznych badań – np. testy skórne lub prowokacyjne (celowe podawanie określonej substancji, aby wywołać objawy chorobowe), badania krwi (w celu sprawdzenia stężenia przeciwciał, które zwalczają określony alergen).
Niezależnie od przyczyn obu tych schorzeń, pacjenci powinni być pod stałą opieką specjalisty dietetyka.
Diagnoza alergii pokarmowej
Integralnym elementem w rozpoznawaniu alergii pokarmowej jest wywiad lekarski – pytania dotyczące rodzaju pokarmu powodującego objawy, po jakim czasie pojawia się reakcja i w jakiej sytuacji. Ważna również jest kwestia, czy w najbliższej rodzinie zdarzały się zachorowania na alergię.
W trakcie badania lekarz zapewne skupi się na poszukiwaniu oznak chorób alergicznych.
Ważnym badaniem w rozpoznawaniu alergii pokarmowej jest próba prowokacyjna. W jej trakcie pod kontrolą lekarza podaje się choremu uczulający go pokarm i obserwuje, czy dojdzie do wystąpienia objawów.
Stosuje się także dietę eliminacyjną, pozbawioną uczulającego pokarmu. Jeśli objawy zanikną, natomiast ponownie pojawią się po spożyciu uczulającego pokarmu, może to stanowić dowód na występowanie alergii.
Leczenie alergii pokarmowej
Najważniejsze w tej postaci alergii jest unikanie uczulającego pokarmu. Lekarz alergolog dobiera specjalną dietę pozbawioną uczulających substancji – dbając jednocześnie o to, by posiłki pokrywały w pełni zapotrzebowanie organizmu na niezbędne składniki odżywcze (w tym witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju). Czasem niezbędna może okazać się suplementacja brakujących substancji poprzez stosowanie dostępnych w aptece preparatów.
Warto również skonsultować nasz domowy jadłospis z dietetykiem.
Prawidłowo stosowana dieta pozwala na uzyskanie z czasem tolerancji na uczulające pokarmy. Co ważne – chroni także przed groźnymi objawami, takimi jak wstrząs anafilaktyczny.
Dietę wspomaga się niekiedy leczeniem farmakologicznym, zwłaszcza w przypadku współistnienia innych postaci alergii. Leki nie będą jednak skuteczne bez odpowiedniej diety.
W leczeniu alergii pokarmowej stosuje się również metody odczulania (doustnej immunoterapii).
Konsekwentne unikanie uczulających pokarmów powoduje u części chorych wyzbycie się alergii pokarmowej po pewnym czasie. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, których większość „wyrasta” z alergii. Niestety wielu chorych musi unikać uczulających ich pokarmów przez całe życie.
Jeśli w czasie lub po spożyciu określonego pokarmu odczuwasz takie objawy, jak: dzwonienie w uszach, uczucie silnego osłabienia, gorąca, mrowienie i świąd skóry, bóle brzucha, przede wszystkim natychmiast przerwij posiłek. Objawy te mogą zwiastować pojawienie się zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego. W takim przypadku – zwłaszcza jeśli doznałe(a)ś już kiedyś wstrząsu anafilaktycznego – należy wezwać pogotowie ratunkowe. Chorzy zagrożeni wystąpieniem wstrząsu anafilaktycznego powinni nosić ze sobą ampułkostrzykawkę z adrenaliną.
Komunikat: Ochrona danych osobowych
Zabieg "strzelającego palca"
Kaszaki - przyczyny występowania, leczenie
Choroby rogówki oka
Hiperglikemia - nadmiar cukru we krwi
Depresja - choroba duszy i ciała
Grypa - przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia snu - bezsenność
Haluksy - zapobieganie, leczenie
Stłuszczenie wątroby
Zatorowość płucna
Badanie dna oka
Zabieg stulejki z użyciem staplera
Choroba Gravesa-Basedowa
Światłowstręt
Arytmia serca
Leczenie wad zgryzu
Głuchota starcza
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.