Niewykryte, a tym samym nieleczone nadciśnienie tętnicze jest groźne dla zdrowia, a nawet życia. Bardzo długo nie powoduje ono dolegliwości, dlatego choroba rozwija się skrycie i niestety po latach prowadzi do poważnych problemów, m.in. niewydolności serca, zawału czy udaru mózgu. Im dłużej nadciśnienie pozostaje nierozpoznane, tym większe stwarza ryzyko uszkodzenia wielu narządów. Częstość występowania nadciśnienia wzrasta wraz z wiekiem, jednakże problem dotyka też młodych, czasem nawet dzieci.
Niewykryte, a tym samym nieleczone nadciśnienie tętnicze jest groźne dla zdrowia, a nawet życia. Bardzo długo nie powoduje ono dolegliwości, dlatego choroba rozwija się skrycie i niestety po latach prowadzi do poważnych problemów, m.in. niewydolności serca, zawału czy udaru mózgu. Im dłużej nadciśnienie pozostaje nierozpoznane, tym większe stwarza ryzyko uszkodzenia wielu narządów. Częstość występowania nadciśnienia wzrasta wraz z wiekiem, jednakże problem dotyka też młodych, czasem nawet dzieci.
Jakie wartości ciśnienia tętniczego uważa się za prawidłowe
Ciśnienie krwi jest najwyższe podczas skurczu lewej komory serca, kiedy krew wtłaczana jest do aorty i dużych tętnic – jest to ciśnienie skurczowe. Najmniejszą wartość ciśnienie krwi osiąga natomiast podczas rozkurczu komory – to ciśnienie rozkurczowe.
Ciśnienie krwi mierzy się w milimetrach słupa rtęci (mm Hg), a podczas pomiaru uzyskuje się dwie liczby (np. 120/80 mm Hg), z których pierwsza (zawsze większa) oznacza wspomniane wyżej ciśnienie skurczowe, natomiast druga wskazuje na ciśnienie rozkurczowe.
Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją ciśnienia tętniczego za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120–129/80–84 mm Hg. Wyróżnia się też wysokie prawidłowe ciśnienie krwi: 130–139/85–89 mm Hg (wartości te oznaczają podwyższone ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego).
Ostateczna diagnoza nadciśnienia tętniczego nie zależy jednak wyłącznie od pozycji w danej tabelce, a głównie od oceny lekarza kardiologa, który określa ją na podstawie indywidualnych cech pacjenta.
Przyczyny nadciśnienia
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą bardzo złożoną i stanowi nadal spore wyzwanie dla badającej ten problem medycyny. W zdecydowanej większości przypadków występuje ono samoistnie (to tak zwane nadciśnienie pierwotne). Zwykle trudno jest stwierdzić konkretną przyczynę choroby. Może na nią wpływać wiele czynników, takich jak: dziedziczna skłonność, otyłość (zwłaszcza otyłość brzuszna), duże spożycie soli, proces starzenia się organizmu, nadmierny stres.
Zdecydowanie rzadziej chorzy doświadczają tzw. nadciśnienia wtórnego – w tym przypadku podwyższone ciśnienie tętnicze jest konsekwencją innej choroby, dotyczącej m.in. nerek, tętnic lub gruczołów wydzielających substancje regulujące wysokość ciśnienia krwi (np. choroby tarczycy, nadnerczy).
Objawy nadciśnienia tętniczego
Zwykle w początkowej fazie rozwoju choroby, kiedy wartości ciśnienia nie są jeszcze zbyt wysokie, nadciśnienie tętnicze nie daje żadnych objawów, a pacjenci nie odczuwają zmian mogących świadczyć o rozwoju choroby. U części z nich mogą pojawiać się dolegliwości takie jak: bóle i zawroty głowy, uczucie kołatania serca, potliwość, bezsenność, zaczerwienienie twarzy i uderzenia gorąca, obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej, krwawienie z nosa, zmęczenie, duszności. Niestety, objawy te rzadko kojarzone są z nadciśnieniem, zwykle chorzy uważają je za efekt przepracowania.
Kolejne problemy pojawiają się w późniejszych stadiach choroby i wynikają z uszkodzeń narządów wywołanych nadciśnieniem – mogą to być np. zaburzenia widzenia, obrzęki kończyn, zaburzenia funkcji nerek.
Pomiar ciśnienia krwi
Fakt, że nadciśnienie tętnicze „nie boli” może być zwodnicze, ponieważ brak objawów nie oznacza braku choroby. Dlatego należy regularnie kontrolować wartości ciśnienia tętniczego krwi.
Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się na podstawie parokrotnych, uśrednianych pomiarów, wykonywanych w pewnych odstępach czasu. Kontrolnie – przynajmniej raz w roku – powinny to zrobić nawet osoby z prawidłowym (dotychczas) ciśnieniem.
Stwierdzenie w jednorazowym pomiarze podwyższonego ciśnienia krwi nie świadczy jeszcze o nadciśnieniu tętniczym. Powinno jednak u pacjenta „zapalić lampkę ostrzegawczą” i skłonić do wykonania dalszych pomiarów. Jeśli niepokojący wynik się powtarza, należy zgłosić się na konsultację do lekarza.
Jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia tętniczego w domu
Osoba, u której stwierdzono nadciśnienie tętnicze, powinna zaopatrzyć się w odpowiedni aparat i nauczyć się samodzielnie mierzyć ciśnienie krwi. Zwykle lekarz przy podejrzeniu nadciśnienia zaleca prowadzenie dzienniczka pomiarów. Aby nie doszło do zakłócenia wyników przypadkowymi czynnikami, należy pamiętać o kilku prostych zasadach:
pomiar wykonuje się w pozycji siedzącej, po (przynajmniej krótkim) odpoczynku
przed pomiarem (min. pół godziny) nie należy palić tytoniu, pić kawy i wykonywać ćwiczeń fizycznych
jednorazowo należy dokonać 2-3 pomiarów, w odstępach około 1 minuty i przyjąć wartość średnią.
Leczenie nadciśnienia tętniczego
Leczeniem pacjentów z nadciśnieniem zajmuje się kardiolog, który określa szczegółowe, dostosowane indywidualnie zalecenia. Powodzenie terapii zależy w dużej mierze od dobrej współpracy z lekarzem oraz wypełniania jego zaleceń.
U wielu chorych na trwałe obniżenie ciśnienia krwi pozwala zmiana stylu życia. Dotyczy to przestrzegania kilku prostych – choć zapewne nie łatwych do realizacji – zasad:
Właściwa masa ciała – dotyczy zwłaszcza obwodu brzucha (talii), który nie powinien przekraczać 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn. U osób z nadwagą zmniejszenie masy ciała zwykle pociąga za sobą obniżenie ciśnienia tętniczego – proporcjonalnie do redukcji masy ciała.
Dieta – ogranicz spożycie soli kuchennej, unikaj produktów konserwowanych związkami sodu, ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, jedz więcej warzyw, owoców (bogatych w potas) i ryb.
Używki – rzuć palenie i ogranicz spożycie alkoholu.
Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia fizyczne powodują obniżenie ciśnienia tętniczego. Dlatego pacjenci prowadzący siedzący tryb życia powinni codziennie wykonywać ćwiczenia fizyczne – spacer, bieganie, pływanie, jazda na rowerze itp. Jeśli jednak ciśnienie tętnicze jest nieuregulowane, raczej należy unikać ćwiczeń intensywnych.
W sytuacji, gdy mimo wprowadzenia zalecanych zmian, nie udało się obniżyć ciśnienia, konieczna bywa farmakoterapia przepisana przez lekarza specjalistę kardiologa.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
