Co powinno nas skłonić do wizyty u okulisty? Jak dbać o oczy na co dzień i w pracy? Czy można samemu sprawdzić wzrok pod kątem zwyrodnienia siatkówki centralnej? Na te i inne pytania odpowiedział lekarz Paweł Klich, specjalista okulistyki z Centrum Medycznego Medhouse.
Red. Bardzo wiele osób pracuje przed ekranem lub sporo czasu po pracy spędza przed ekranami: telefonu, tabletu, komputera czy telewizora. Po jakim czasie przed ekranem powinniśmy dać oczom odpocząć?
Lek. med. Paweł Klich. W zależności od indywidualnych predyspozycji ta granica będzie inna, bo zależy to m.in. od wieku, wad wzroku, sytuacji i miejsca naszej pracy, oświetlenia. Przyjmuje się, że na każdą godzinę pracy przed ekranem powinno się przez przynajmniej 5 minut dać odpocząć oczom. Taki zapis również znajduje się w rozporządzeniu z 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Te 5 minut przerwy nie musi być całkowitym wyłączeniem z pracy. Nie trzeba zamykać oczu, ale warto zająć je czymś innym niż monitorem. Często jednak pracownicy zapominają o tym, aby dać oczu odpocząć.
A jak wygląda sprawa w przypadku dzieci, bo coraz częściej najmłodsi spędzają przed ekranami zdecydowanie za dużo czasu…
Dzieci do 2-3 roku życia nie powinny korzystać z ekranów w ogóle. Zdaję sobie sprawę, że może być to trudne do wyegzekwowania, ale każda minuta przed ekranem może mieć wpływ na ich zdrowie. Natomiast w przypadku dzieci kilkuletnich możemy pozwolić na używanie ekranu – dodam, że każdego ekranu, od telefonu czy tabletu po telewizor – do godziny dziennie.
Jakie niepokojące sygnały z oczami powinny dać nam sygnał do wizyty u okulisty?
Oprócz oczywistych sygnałów, jak suchość oczu i niewyraźne widzenie, zaczerwienienie, są też objawy bardziej nietypowe. To np. bóle głowy, narastający ból gałek ocznych, uczucie piasku pod powiekami.
Powiedzmy kilka słów o codziennej higienie oczu, także w pracy.
Ważna jest ergonomia miejsca pracy. Odległość monitora od oczu powinna wynosić około 40 – 70 cm. Monitor powinien być ustawiony o 10-15 cm poniżej linii wzroku. Pomieszczenie powinno być dobrze oświetlone, a idealnie byłoby, gdyby w monitorze nic się nie odbijało. Pracownik powinien mieć wykluczoną wadę wzroku, która może potęgować zmęczenie oczu, ewentualnie mógłby potrzebować okularów do pracy z bliska. Większość z nas po 40 roku życia będzie wymagać korekcji do pracy z bliska. W przypadku posiadania okularów powinniśmy zastanowić się nad dodatkowym filtrem do pracy z monitorami ekranowymi, który odcina światło niebieskie i zmniejsza promieniowanie w zakresie najbardziej szkodliwych długości fal światła.
Czy dobrze mieć krople do oczu?
Do rozważenia jest także dodatkowe nawilżanie oczu za pomocą sztucznych łez, czyli preparatów, które naśladują skład naturalnych łez. U części pacjentów są one niezbędne. Wynika to z faktu, że przed ekranami rzadziej mrugamy. Według badań niektórzy nawet zaledwie 2 razy na minutę. Trudno, aby przy takim czasie oko nie wysychało. Generalnie mrugamy około dwukrotnie rzadziej niż normalnie. To w połączeniu z ewentualną klimatyzacją czy wentylatorem powoduje przesuszanie oczu.
Czy zakup okularów zerówek z antyrefleksem na własną rękę to dobry pomysł, czy przed takim zakupem wybrać się do okulisty?
Tutaj należy podkreślić, że w przypadku wizyty u okulisty możemy wykluczyć lub zdiagnozować wady wzroku, do których można dopasować od razu okulary korekcyjne.
Czy pracodawca powinien dofinansować zakup okularów do pracy przed komputerem pracownikowi?
Jeśli w wyniku badania okulistycznego okaże się, że konieczne jest używanie okularów do pracy, refundacja od pracodawcy przysługuje pracownikowi, który korzysta z komputera co najmniej przez połowę dobowego czasu pracy. Wysokość takiego dofinansowania regulowana powinna być już przez wewnętrzne przepisy firmy. Co istotne, dolegliwości związane z pracą przed komputerem, jak suchość oka, mogą być spowodowane przez noszenie soczewek kontaktowych. W takim przypadku może okazać się, że do pracy taka osoba powinna jednak używać okularów.
Jakie dolegliwości oczu najczęściej występują u pracowników biurowych?
To na pewno wspomniane już uczucie piasku pod powiekami oraz nadmierne łzawienie oczu. Jest także grupa osób, która boryka się z zamgleniem obrazu. To pogorszenie widzenia z kolejnymi godzinami pracy. Rzadziej pojawiają się te nietypowe dolegliwości, jak bóle głowy, a pacjenci najpierw szukają pomocy np. u neurologa, podczas gdy problem może być związany z wadą refrakcji.
A z jakimi innymi problemami najczęściej zgłaszają się do pana pacjenci?
Zdecydowanie należy tu wymienić zwyrodnienie siatkówki centralnej oraz zaćmę. Zwyrodnienie siatkówki centralnej może pojawić się po ok 45 roku życia, częstość występowania rośnie z wiekiem. Pomijając badania w lampie szczelinowej u okulisty, obecność tego zwyrodnienia możemy zdiagnozować sobie drukując test Amslera. Polega to na tym, że patrzymy na zadrukowany obszar w kratkę i szukamy ewentualnych zniekształceń widzenia lub ubytków widzenia. Gdybyśmy taki ubytek znaleźli, warto skontaktować się z lekarzem, aby sprawdzić czy nie dochodzi do zwyrodnień.
Zaćma to natomiast obniżenie ostrości wzroku, pogorszony kontrast, pogorszone odczucie kolorów. Obie te choroby rozwijają się powoli i objawy mogą być zauważone zbyt późno. Warto od czasu do czasu profilaktycznie odwiedzić gabinet okulistyczny, aby wykluczyć powstawanie wad refrakcji oraz schorzeń.
Foto:
okulista P. Klich1 Lek. med Paweł Klich sugeruje m.in. 5-minutowy odpoczynek dla oczu po każdej godzinie pracy przed komputerem