W okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną przychodnie lekarskie zapełniają się pacjentami zgłaszającymi się z objawami ostrego zapalenia gardła. W zdecydowanej większości przypadków za powstanie infekcji odpowiadają wirusy, które zazwyczaj wywołują łagodny przebieg choroby. Zdarza się jednak, że stan zapalny spowodowany jest bakteriami (wówczas mamy do czynienia z anginą ropną). Dominującym objawem jest ból gardła. Chorują głównie dzieci i ludzie młodzi, ale problem może dotknąć osoby w każdym wieku.
W okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną przychodnie lekarskie zapełniają się pacjentami zgłaszającymi się z objawami ostrego zapalenia gardła. W zdecydowanej większości przypadków za powstanie infekcji odpowiadają wirusy, które zazwyczaj wywołują łagodny przebieg choroby. Zdarza się jednak, że stan zapalny spowodowany jest bakteriami (wówczas mamy do czynienia z anginą ropną). Dominującym objawem jest ból gardła. Chorują głównie dzieci i ludzie młodzi, ale problem może dotknąć osoby w każdym wieku.
Nieżytowe zapalenia gardła to inaczej ostry stan zapalny błony śluzowej tylnej ściany oraz tkanki chłonnej gardła. Zapalenie może atakować również tchawicę, krtań oraz migdałki.
Przyczyny ostrego zapalenia gardła
Zapalenie gardła wywołują drobnoustroje (wirusy, bakterie) wnikające razem z wdychanym powietrzem do gardła, nosa, zatok czy tchawicy. Gdy oddychamy przez nos, drobnoustroje są filtrowane przez błonę śluzową nosa. Jeżeli jednak katar zatyka nos, wtedy oddychamy przez usta – w efekcie powietrze omija śluzówkę nosa i powoduje podrażnienie gardła.
Zapalenie gardła wywołują głównie wirusy (szacuje się, że za rozwój choroby może odpowiadać nawet 200 różnych rodzajów wirusa), rzadziej bakterie. Jeżeli dojdzie do zakażenia bakteryjnego, za głównego „winowajcę” uważa się paciorkowce. Zajęcie migdałków przez ten rodzaj bakterii prowadzi do anginy.
Kiedy narażeni jesteśmy na zapalenie gardła
Drobnoustroje najgroźniejsze są dla organizmu, gdy mamy obniżoną odporność – np. na skutek innych chorób, stresu, osłabienia organizmu.
Szczególnie narażeni na zapalenie gardła bywają nałogowi palacze – dym powoduje bowiem osłabienie błony śluzowej, przez co drobnoustroje łatwiej przenikają do organizmu i rozwijają zakażenie.
Podrażnienie – a w konsekwencji zapalenie – gardła może wywołać również picie zimnych napojów, oddychanie przez usta (błona śluzowa gardła nie oczyszcza wdychanego powietrza), nieleczone zęby (powodujące zmiany ropne w jamie ustnej), zapalenie zatok.
Objawy
Charakterystycznym objawem jest tu uporczywy ból gardła oraz silne zaczerwienienie śluzówek. Choroba przebiega zwykle z podniesioną temperaturą i ogólnym osłabieniem. Zapalenie gardła odczuwamy również jako pieczenie i drapanie w gardle, ból podczas przełykania. Zazwyczaj towarzyszą temu kaszel, gorączka, bóle mięśniowe, katar, bóle głowy, brzydki zapach z ust. W przypadku, gdy mamy nagły, ostry początek, gorączkę, nudności, obrzęk migdałków i powiększenie węzłów chłonnych można podejrzewać infekcję bakteryjną.
Zapalenie gardła u małych dzieci
Większość pacjentów, których dotyka zapalenie gardła, to dzieci w wieku od 4 do 7 lat. Zwiększone ryzyko zachorowania na zapalenie gardła u dzieci spowodowane jest m.in. ich niedojrzałym jeszcze układem immunologicznym. U małych dzieci oraz niemowląt ostry nieżyt gardła może dawać bardziej (niż u dorosłych) nasilone objawy. Często dodatkowo pojawia się biegunka. Groźnym i bardzo bolesnym powikłaniem zapalenia garda u małych pacjentów jest zapalenie ucha środkowego.
Diagnoza
Lekarz (laryngolog, pediatra lub lekarz rodzinny podstawowej opieki zdrowotnej) w badaniu zwraca uwagę m.in. na zaczerwienienie błony śluzowej podniebienia i gardła, powiększenie oraz bolesność dotykową węzłów chłonnych, powiększenie migdałków. W przypadku infekcji wirusowej lekarza zainteresuje zapewne również zapalenie spojówek (ich zaczerwienienie), chrypka i wodnisty katar.
Postępowanie w przypadku zapalenia gardła
W lżejszych przypadkach oraz początkowej fazie choroby pacjent może stosować leczenie objawowe. Przydatne tutaj mogę być ogólnie dostępne preparaty przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, a także tabletki do ssania lub roztwory do płukania gardła (działające odkażająco). Tradycyjnym domowym sposobem łagodzącym zapalenie gardła jest picie ciepłego mleka z miodem lub czosnkiem – choć nie w każdym przypadku bywa to skuteczne i zalecane.
W czasie choroby lepiej byłoby, gdyby pacjenci pozostali w domu – między innymi, by nie zarażać innych osób. Ważne jest również unikanie czynników drażniących błonę śluzową gardła – takich jak zimne napoje, ostre przyprawy, dym. Pokonaniu zakażenia sprzyja odpowiednie nawilżanie i wietrzenie pomieszczeń.
Jeśli choroba trwa dłużej (niż dwie doby), dodatkowo towarzyszy jej ropna wydzielina oraz powiększone węzły chłonne, powinniśmy zgłosić się do lekarza (laryngologa, pediatry lub lekarza rodzinnego) i postępować zgodnie z jego zaleceniami.
Przewlekłe zapalenie gardła
Zapalenie gardła może też przybrać postać przewlekłą. Przyczynia się do tego przewlekłe drażnienie błony śluzowej gardła przez alergeny (np. kurz), substancje chemiczne w powietrzu (dym, opary), zimne i suche powietrze, nadmierne używanie głosu wynikające z wykonywanych zawodów (np. nauczyciele, osoby obsługujące call center, pracownicy obsługujący dużą ilość klientów). Przyczyną przewlekłego zapalenia gardła mogą być również przewlekłe stany zapalne zatok przynosowych czy choroby ogólnoustrojowe, jak cukrzyca, niewydolność serca, nerek lub choroby endokrynologiczne.
Leczenie w tym przypadku polega przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyny dolegliwości, które – jak wskazano wyżej – mogą być bardzo różne. Jeżeli chorobę powodowały czynniki bezpośrednio związane z pracą, leczeniu towarzyszyć może również konieczność zmiany zatrudnienia. Analogicznie – w przypadku palaczy – konieczne bywa uwolnienie się od tego nałogu.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
