Problemy natury psychicznej, stres i depresja mogą zakłócać funkcjonowanie organizmu – wywoływać choroby lub tylko objawy, które błędnie przypisujemy chorobom ciała. W tym drugim przypadku doświadczamy np. uporczywego bólu głowy, brzucha czy pleców, ogarniają nas mdłości, cierpimy na zaburzenia snu – mimo, że z badań lekarskich nie wynika, by organizm toczyła jakaś choroba. W takich sytuacjach prawdopodobnie mamy do czynienia z tzw. zaburzeniami psychosomatycznymi, które należy skonsultować z psychiatrą lub psychologiem.
Problemy natury psychicznej, stres i depresja mogą zakłócać funkcjonowanie organizmu – wywoływać choroby lub tylko objawy, które błędnie przypisujemy chorobom ciała. W tym drugim przypadku doświadczamy np. uporczywego bólu głowy, brzucha czy pleców, ogarniają nas mdłości, cierpimy na zaburzenia snu – mimo, że z badań lekarskich nie wynika, by organizm toczyła jakaś choroba. W takich sytuacjach prawdopodobnie mamy do czynienia z tzw. zaburzeniami psychosomatycznymi, które należy skonsultować z psychiatrą lub psychologiem.
Charakterystyczne dla choroby psychosomatycznej jest doświadczanie przez pacjenta objawów somatycznych (fizycznych) pojawiających się w różnych częściach organizmu. Pacjent nieustannie skupia się na tych objawach, domaga się kolejnych badań, konsultacji ze specjalistami – którzy jednak wykluczają chorobę somatyczną.
Istotne w zaburzeniach psychosomatycznych jest to, że pacjent nie symuluje choroby, a doświadczane przez niego objawy (inaczej niż w przypadku hipochondrii) występują faktycznie. Tym, co wyróżnia zaburzenia psychosomatyczne od „zwykłych” chorób, jest – tkwiąca w psychice – przyczyna objawów.
O wystąpienie zaburzeń psychosomatycznych najczęściej „obwinia się” problemy emocjonalne, stres, depresję, lęk oraz mechanizmy obronne osobowości (czyli nieuświadomione procesy radzenia sobie z wewnętrznym konfliktem – wypieranymi emocjami czy traumatycznymi wspomnieniami). Objawy zaburzeń psychosomatycznych wzmacniać może dodatkowo potrzeba wzbudzenia zainteresowania sobą otoczenia oraz doznania opieki ze strony najbliższych.
Stres i depresja
…zakłócają funkcjonowanie organizmu i wywołują objawy psychosomatyczne – m.in. bóle, zaburzenie układu trawiennego. Wpływ stresu na stan naszego ciała (sferę somatyczną) można łatwo zaobserwować na przykładzie astmy oskrzelowej. Badania naukowe potwierdzają, że ataki tej choroby nasilają się właśnie w sytuacjach nadmiernego stresu, depresji, braku wypoczynku. Analogicznie jest w przypadku osób chorych na nadciśnienie tętnicze – silny stres, lęk, emocjonalne pobudzenie sprawiają, że ciśnienie szybko i niebezpiecznie rośnie. Stres wpływa także na stan naszej skóry – pojawiają się wypryski, wysuszenia naskórka, świąd lub inne problemy. Do listy chorób psychosomatycznych dopisać można również m.in. choroby zapalne jelita grubego, nadczynność tarczycy, niektóre postacie otyłości, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy.
Rozpoznania choroby psychosomatycznej dokonuje zwykle internista, psychiatra lub psycholog. Istotne jest w tym przypadku wykluczenie – po odpowiednich badaniach – choroby somatycznej.
Podstawową metodą leczenia bywa psychoterapia. W przypadku, gdy u podłoża zaburzeń psychosomatycznych jest depresja czy lęk, lekarz – specjalista psychiatra – może przepisać leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe.
Profilaktyka
Zapobieganie zaburzeniom psychosomatycznym dotyczy w istocie stosowania ogólnych zasad prowadzenia tzw. „zdrowego trybu życia”, poprawiających nastrój i samoocenę. Wśród nich wymienia się:
utrzymanie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym
troska o dobre relacje międzyludzkie, więzi emocjonalne z najbliższymi
odpowiednia ilość czasu poświęcanego na wypoczynek, sen i relaksację – przeciwdziałające zmęczeniu, nadmiernemu stresowi
prawidłowe odżywianie się
aktywność fizyczna, ruch na świeżym powietrzu.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
