Dzieci, zwłaszcza te najmniejsze, zmagają się często ze skutkami różnego rodzaju infekcji – męczy ich kaszel, katar, gorączka, pojawiają się niepokojące zmiany skórne. To konsekwencja słabej jeszcze odporności, niedojrzałego układu immunologicznego, stanowiącego naturalną tarczę obronną organizmu. Odporność dziecka przed bakteriami i wirusami rozwija się stopniowo. To proces naturalny, jednak można go skutecznie wspomagać. Lato jest okresem, który można pod tym względem znakomicie wykorzystać. Większa doza ruchu na świeżym powietrzu, dłuższy sen, wakacyjny odpoczynek od szkoły – wszystko to z powodzeniem chronić będzie nasze dziecko przed falą infekcji, jaka niechybnie nadejdzie jesienią. Pomocne w tym może być przestrzeganie kilku podstawowych zasad.
Dzieci, zwłaszcza te najmniejsze, zmagają się często ze skutkami różnego rodzaju infekcji – męczy ich kaszel, katar, gorączka, pojawiają się niepokojące zmiany skórne. To konsekwencja słabej jeszcze odporności, niedojrzałego układu immunologicznego, stanowiącego naturalną tarczę obronną organizmu. Odporność dziecka przed bakteriami i wirusami rozwija się stopniowo. To proces naturalny, jednak można go skutecznie wspomagać. Lato jest okresem, który można pod tym względem znakomicie wykorzystać. Większa doza ruchu na świeżym powietrzu, dłuższy sen, wakacyjny odpoczynek od szkoły – wszystko to z powodzeniem chronić będzie nasze dziecko przed falą infekcji, jaka niechybnie nadejdzie jesienią. Pomocne w tym może być przestrzeganie kilku podstawowych zasad.
„Hartowanie” organizmu
Przebywanie, a zwłaszcza ruch na świeżym powietrzu może skutecznie poprawić odporność dziecka. Dlatego tak ważne są codzienne – chociażby krótkie – spacery. Nawet jeśli pogoda temu nie sprzyja.
Na budowanie odporności znaczący wpływ ma utrzymanie właściwej temperatury. Dotyczy to mieszkań (zaleca się temperaturę 18-22 st. C, w sypialni nieco chłodniej), a także ubrań. Przegrzane dzieci częściej chorują – między innymi dlatego, że bardziej się pocą, co pociąga za sobą wiadome skutki. Tymczasem nagminnym błędem rodziców jest właśnie przegrzewanie dzieci poprzez zakładanie im dodatkowych warstw ubrań („tak na wszelki wypadek”). Wielu rodziców „zapomina”, że dzieci powinny nosić tyle samo warstw odzieży, co dorośli (nie dotyczy to jednak niemowlaków, które należy ubierać nieco „cieplej”).
Odpoczynek
…sprzyja rozwojowi organizmu, również układu odpornościowego. Dziecko odpoczywa najlepiej poprzez zabawę – taką, która go zaangażuje i oderwie od intensywnej, wyczerpującej nauki. Do sprawnego działania układu odpornościowego dziecka (podobnie jak u dorosłego) przyczynia się odpowiednia ilość snu w ciągu doby. Pojęcie „odpowiednia” ściśle wiąże się z wiekiem dziecka. Najwięcej snu powinny oczywiście mieć zapewnione niemowlęta (12-15 godzin na dobę). Im starsze dziecko, tym mniej snu wymaga – nastolatkom wystarczy już ok. 9 godzin snu.
Karmienie piersią
Pokarm matki dostarcza organizmowi noworodka wielu substancji wspierających jego odporność – między innymi obniżających ryzyko infekcji dróg oddechowych dziecka.
Skutki słabej odporności najczęściej dotykają dzieci, które zaczęły uczęszczać do żłobka. Właśnie w tym okresie organizm przestaje być chroniony przez odporność otrzymaną podczas karmienia piersią i wcześniej – jeszcze w czasie ciąży. Na tym etapie rozwoju układ odpornościowy „pobiera pierwsze lekcje” w rozpoznawania patogenów.
Szczepionki
…po podaniu imitują infekcję i dzięki temu wywołują reakcję obronną organizmu. Wytwarzane wtedy przeciwciała oraz pamięć immunologiczna potrzebne są do walki z „prawdziwym” zakażeniem, jakie dotknąć może dziecko w późniejszym okresie. Nawet jeśli infekcja się przydarzy, szczepienia mogą ochronić przed ciężkim jej przebiegiem i ewentualnymi powikłaniami.
Dieta
Regularne, niezbyt obfite posiłki spożywane 5 razy dziennie, bogate w białko, żelazo, wapń, mikroelementy oraz niezbędne witaminy są konieczne na każdym etapie życia, a szczególnie w okresie, kiedy organizm się rozwija. Nieodpowiednia dieta obciąża układ odpornościowy powodując, że staje się on bardziej podatny na rozmaite choroby.
Witaminy. Istotną rolę w tworzeniu odporności odgrywają witaminy D i C – niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Witamina D jest wytwarzana w organizmie pod wpływem światła słonecznego. Najbogatszym źródłem witaminy D jest tran i ryby, zwłaszcza morskie. Witamina D jest także obecna w jajkach, wątróbce oraz olejach pochodzenia roślinnego. Witamina C również wpływa pozytywnie na kształtowanie się prawidłowej odporności, ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne. Najwięcej witaminy C znajduje się w niektórych warzywach (kapusta, brokuły, papryka, szpinak) oraz owocach (kiwi, mango).
Unikanie sterylności
Nadmierne chronienie dziecka przed kontaktem z drobnoustrojami często przynosi więcej szkód niż pożytku. „Przewrażliwienie” rodziców na punkcie czystości dziecka i sterylności warunków, w jakich ono przebywa wyraźnie nasiliło się w okresie pandemii. Pamiętać jednak należy, że to właśnie kontakt z drobnoustrojami rozwija układ odpornościowy, „uczy” rozpoznawania, następnie skutecznego zwalczania atakujących organizm wirusów czy bakterii. Już od momentu narodzin organizm dziecka zaczyna wytwarzać odporność nabytą. Podczas pierwszego kontaktu z antygenem pamięć immunologiczna zapamiętuje go, dzięki czemu przy kolejnej styczności z tym samym drobnoustrojem odpowiedź immunologiczna nadchodzi bardzo szybko – zanim rozwiną się dotkliwe objawy choroby. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby nie przesadzać z higieną. Tym bardziej z „chronieniem” dzieci przed kontaktem z innymi (chorymi) dziećmi. Choć przebywanie w grupie – na przykład przedszkolnej – początkowo może zwiększyć częstotliwość infekcji, w dłuższej perspektywie czasowej, okazują się one korzystne dla rozwoju odporności.
Jeżeli – mimo stosowania opisanych powyżej zasad – dziecko wykazuje nadal niepokojąco słabą (na tle jego rówieśników) odporność na różnego rodzaju infekcje, warto skonsultować się z pediatrą lub lekarzem rodzinnym. Być może przyczyna tego stanu rzeczy nie jest tylko „naturalną” pochodną etapu rozwoju i wymaga interwencji medycznej.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
