Tomografia komputerowa to nowoczesne narzędzie diagnostyczne pozwalające w krótkim czasie precyzyjnie ocenić stan struktur wewnętrznych organizmu. Tomografia komputerowa – zwana skrótowo TK lub po prostu tomografem – jest badaniem obrazowym wykorzystującym podobną technologię, co zdjęcia rentgenowskie, jednak znacznie bardziej zaawansowanym.
Budowa i działanie TK
Urządzenie do tomografii komputerowej składa się zasadniczo z ruchomego stołu, na którym leży pacjent oraz aparatu, do którego stół ten jest wsuwany. Aparat wykonuje serię zdjęć rentgenowskich danej części ciała z różnych stron i pod różnymi kątami. Uzyskane w ten sposób przekroje badanych struktur anatomicznych nakładane są następnie na siebie przez specjalistyczne oprogramowanie komputerowe (stąd przymiotnik „komputerowa” w nazwie badania) – w efekcie czego powstają dwu- lub trójwymiarowe obrazy.
Możliwe zastosowania TK
Tomograf pozwala m.in.:
skutecznie wykryć ewentualne nieprawidłowości (np. zmiany nowotworowe),
wykryć wady rozwojowe u dzieci,
lepiej zorientować się w budowie i położeniu narządów czy guzów, które mają być operowane,
monitorować postępy leczenia i stan pacjenta po operacji,
ocenić rozległość urazów wewnętrznych po wypadku.
To, jaki dokładnie obszar ciała pacjenta ma zostać zbadany, zależy oczywiście od podejrzewanego lub już zdiagnozowanego problemu.
Tomografia komputerowa jest bezpieczna
Pojedyncze badanie nie stanowi istotnego zagrożenia dla zdrowia. O tym, czy istnieje wyraźna potrzeba, wskazanie do przeprowadzenia tomografii, decyduje lekarz. Przed badaniem pacjent musi ponadto wyrazić na nie pisemną zgodę (w przypadku dzieci zgodę wyrażają rodzice).
Szczególna ostrożność w przypadku badań tomografem powinna być zachowana wobec kobiet w ciąży. Badanie to wykonuje się w rzadkich przypadkach, zwykle w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia przyszłej matki, przy zastosowaniu dodatkowych środków ochrony. Inną grupą podwyższonego ryzyka badania TK są osoby w podeszłym wieku.
Istnieją też pewne przeciwwskazania (np. stwierdzona alergia na środek kontrastowy lub aktywna infekcja) dotyczące tomografii z kontrastem – czyli sytuacji, kiedy podaje się pacjentowi specjalną substancję zwiększającą czytelność uzyskanych w badaniu obrazów.
Należy zaznaczyć, że o przeprowadzeniu badania decyduje lekarz, który w swojej ocenie bierze pod uwagę ogólny stan pacjenta i może zdecydować o przeprowadzeniu tomografii przy zachowaniu szczególnych środków ostrożności. Zawsze jednak musi być poinformowany przez pacjenta o wszystkich okolicznościach wpływających potencjalnie na przebieg badania.
Jak się ubrać
Do tomografii komputerowej nie trzeba się rozbierać. W dniu badania warto jednak włożyć strój pozbawiony metalowych elementów, takich jak guziki, zatrzaski suwaki czy sprzączki – elementy te mogłyby bowiem zaburzać wyniki. Z tego samego względu do tomografii należy zdjąć okulary, zegarek, spinki do włosów, biżuterię czy aparat słuchowy.
Przebieg badania
Przygotowany do badania pacjent kładzie się na stole tomografu i przyjmuje wskazaną pozycję. Ponieważ poruszenie ciała mogłoby spowodować zniekształcenie obrazu, czasem pacjent umieszcza głowę na specjalnej unieruchamiającej poduszce. Z tego samego powodu w pewnym momentach może być proszony także o wstrzymanie oddechu.
Podczas gdy pacjent leży nieruchomo, poruszają się elementy tomografu: stół wsuwa się do korpusu maszyny, która obraca się wokół badanego, aby wykonać serię prześwietleń.
Tomografia komputerowa jest bezbolesna, a czas jej trwania zależy od tego, jak duży fragment ciała poddaje się badaniu.
Jeśli nie podano środka cieniującego, pacjent praktycznie natychmiast po zakończeniu procedury może wrócić do codziennych czynności. Po tomografii z kontrastem należy pozostać na terenie placówki jeszcze przez pewien czas (wskazany przez personel), aby upewnić się, że nie wystąpią efekty niepożądane, np. reakcje alergiczne, spadek ciśnienia, osłabienie, zawroty głowy.
Wyniki
Obraz badania (zapisany zwykle na płycie CD) oraz jego opis jest do odbioru z reguły po kilku dniach od badania. Interpretacji wyników również natomiast powinien dokonać specjalista, posiłkując się swoją wiedzą, doświadczeniem i istniejącą dokumentacją medyczną konkretnego pacjenta.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.