
Rozszczep wargi i podniebienia to wrodzona wada rozwojowa, która spowodowana jest nieprawidłowym zespoleniem lub brakiem połączenia między częściami formującymi wargę. Mówiąc prościej, warga w procesie kształtowania całkowicie się nie zrosła. To częsta wrodzona wada rozwojowa, która może doprowadzić do wielu zaburzeń. Rozszczepienie utrudnia karmienie, uniemożliwia prawidłową naukę mówienia i może powodować problemy adaptacyjne. Wielkość rozszczepu podniebienia ma wpływ na możliwości leczenia oraz życie dziecka. Do powstania rozszczepów dochodzi w trakcie rozwoju płodowego. Wadę tę można wyeliminować operacyjnie.
Rozszczep może występować osobno (wyłącznie rozszczep wargi albo wyłącznie rozszczep podniebienia) lub wspólnie.
Rozszczep wargi może obejmować jedną stronę i być częściowy (wówczas powstaje mała przerwa w ciągłości wargi) lub całkowity (szczelina rozciąga się od wargi do nosa). Może również objąć obie strony wargi (rozszczep obustronny).
Rozszczep podniebienia może być:
„kompletny”, gdy rozdzielone są podniebienie miękkie i twarde, a nawet kości szczęki
„niekompletny”, gdy przerwa powstaje tylko w sklepieniu jamy ustnej (rozszczep podniebienia miękkiego).
Rozszczep wargi i podniebienia obejmuje jedną lub obie strony wargi, podstawy nosa, dziąsła oraz podniebienia.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Nie ma jednej, konkretnej przyczyny rozszczepu wargi i podniebienia. Przypuszcza się, że za rozwój wady odpowiada nałożenie się czynników genetycznych i środowiskowych. Prawdopodobnie cecha ta ujawnia się wtedy, gdy odziedziczona jest skłonność do jej wystąpienia, a dodatkowo na płód oddziałają szkodliwe czynniki środowiskowe, takie jak:
niedobór witamin (m.in. kwasu foliowego) w diecie ciężarnej lub ich przedawkowanie (dotyczy to zwłaszcza witaminy A)
sięganie po używki w czasie ciąży (alkohol, nikotyna, narkotyki)
przechodzenie chorób wirusowych lub bakteryjnych we wczesnym etapie ciąży (4-12 tydzień), np. różyczki
choroby ciężarnej, m.in. cukrzyca, niewydolność krążenia, niewydolność nerek
przyjmowanie niektórych leków w czasie ciąży
niedobór tlenu podczas rozwoju płodowego.
Leczenie
Rozszczep wargi i podniebienia jest wadą złożoną, dlatego jej leczenie jest wieloetapowe, rozłożone w czasie i wymaga udziału kilku specjalistów.
Najwcześniej może być operowany rozszczep wargi. W czasie zabiegu skóra wargi zostaje zszyta. Może też być poprawiony kształt nosa dziecka.
W przypadku rozszczepu podniebienia, zabieg zwykle przeprowadza się zanim dziecko nauczy się mówić. Operacja rozszczepu podniebienia polega na wykonaniu nacięcia w tkance śluzowej podniebienia, by móc następnie przyciągnąć do sobie brzegi rozszczepu i je zszyć. Po pierwszym zabiegu zwykle konieczne są kolejne, których celem jest dalsza rekonstrukcja tkanek w miejscu rozszczepu. Wówczas dziecko zwykle wymaga pomocy różnych specjalistów:
Chirurga plastycznego lub chirurga twarzowo-szczękowego, który wykona korekcję chirurgiczną twarzy.
Audiologa, gdyż może cierpieć na pewien stopień niedosłuchu.
Stomatologa i ortodonty, gdyż rozszczep zwykle doprowadza do wad zgryzu oraz wad szczękowo-twarzowych.
Logopedy i foniatry, aby dziecko nauczyło się poprawnie mówić. Dzieciom z rozszczepem podniebienia trudno jest wymawiać poprawnie spółgłoski. Ponadto ich mowa może mieć charakter nosowy. Terapia może okazać się konieczna także po operacji rozszczepu.
Psychologa.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.