Dna moczanowa (inaczej: podagra, skaza moczanowa lub artretyzm), to przewlekła choroba, dla której specyficzne jest gwałtowne i bolesne zapalenie stawów. Chorobę wywołuje podwyższony poziom kwasu moczowego, który krystalizuje się i odkłada w stawach, ścięgnach oraz otaczającej ich tkance. W zaawansowanej postaci dny moczanowej dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i niesprawności, a także do zajęcia innych narządów – uszkodzenia nerek, kamicy moczowej oraz tworzenia tzw. guzków dnawych w tkankach miękkich.
Umów się na wizytę
32 459 15 (prywatnie) 32 459 10 10 (NFZ)
- Dna moczanowa (inaczej: podagra, skaza moczanowa lub artretyzm), to przewlekła choroba, dla której specyficzne jest gwałtowne i bolesne zapalenie stawów.
- Chorobę wywołuje podwyższony poziom kwasu moczowego, który krystalizuje się i odkłada w stawach, ścięgnach oraz otaczającej ich tkance.
- W zaawansowanej postaci dny moczanowej dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i niesprawności, a także do zajęcia innych narządów – uszkodzenia nerek, kamicy moczowej oraz tworzenia tzw. guzków dnawych w tkankach miękkich.
Często choroba rozwija się bardzo długo bez jakichkolwiek objawów, które dla chorego stanowiłyby dolegliwość. Wykryć ją może tylko podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia), stwierdzone w badaniu laboratoryjnym – na przykład w ramach PAKIETU REUMATYCZNEGO, wykonanego w przychodniach CM Medhouse.
Pierwszą dolegliwością sygnalizującą rozwój choroby bywa zapalenie pojedynczego stawu – zwykle jest to staw podstawy dużego palca stopy. Kryształki kwasu mogą jednak odkładać się także w innych stawach (stopy, staw kolanowy, barkowy, stawy palców rąk, nadgarstka).
Ostry napad dny moczanowej
…rozwija się w wyniku powstawania silnych wahań stężenia kwasu moczowego obecnego w płynie stawowym. Bezpośrednio może je wywołać intensywny wysiłek fizyczny, jedzenie zawierające znaczną ilość puryn (to naturalnie występujące związki chemiczne, z których powstaje kwas moczowy – występują w produktach spożywczych, szczególnie bogatych w białko), a także przebyta operacja, uraz lub niektóre leki.
Symptomy zwykle nasilają się w nocy – wynika to z obniżonej ciepłoty ciała w trakcie snu. Oprócz bólu może również wystąpić wysoka temperatura. Ból w stawie narasta falami na przestrzeni kilku dni (czasem kilku tygodni) i staje się coraz bardziej dotkliwy. Chory staw jest wrażliwy na dotyk, obrzęknięty i zaczerwieniony, skóra nad nim napięta, błyszcząca, zmienia barwę na czerwoną lub siną.
Po pierwszym ataku podagry następuje okres wycofania się objawów, a dolegliwości – nawet nie leczone – stopniowo mijają. Bynajmniej nie oznacza to jednak cofnięcia się choroby. Wręcz przeciwnie – brak rozpoznania i leczenia powoduje, że kolejne ataki są bardziej nasilone, a zapalenie „przenosi się” na inne stawy.
Dna przewlekła
Jeżeli nie rozpoczniemy leczenia, nie zmienimy diety oraz stylu życia na „zdrowszy”, kryształy moczanowe zaczną się odkładać – nie tylko w stawach, ale również w tkankach miękkich pięt, palców czy uszu.
Po kilkunastu latach dna moczanowa z reguły przechodzi w fazę przewlekłą, w której objawy – zazwyczaj o mniejszym nasileniu – występują stale.
Odkładające się w stawach złogi kryształów moczanu sodu powodują niszczenie chrząstki i nasad kostnych (tworzą się tam nadżerki), a także otaczających je ścięgien i więzadeł. Prowadzi to do zniekształceń stawów, a wtórnie – do niesprawności ruchowej.
Złogi kryształów powstają również w innych miejscach organizmu – przyjmują wówczas formę guzków (tzw. guzki dnawe). Na skórze pojawiają się one zwykle na małżowinach usznych i w okolicy stawów stóp i rąk. Czasem występują również w narządach wewnętrznych i mogą być na tyle duże, że uciskają okoliczne nerwy – dlatego konieczne bywa ich operacyjne usunięcie.
W chorobie zaawansowanej dochodzi do uszkodzenia różnych narządów wewnętrznych. Na tym etapie u pacjentów występują również inne choroby – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, zaburzenia lipidowe (nieprawidłowe stężenie różnych frakcji cholesterolu we krwi). Prowadzą one do przyspieszonego rozwoju miażdżycy i wystąpienia groźnych dla życia powikłań, takich jak zawał serca i udar mózgu.
Przyczyny
Dna moczanowa spowodowana jest odkładaniem w tkankach kryształów moczanu sodu. To z kolei wynika ze zwiększonego stężenia w organizmie kwasu moczowego (hiperurykemia) – będącego skutkiem nadmiernej jego produkcji lub zmniejszonego wydalania. Hiperurykemia, choć jest przyczyną dny moczowej, nie prowadzi do niej automatycznie.
Kwas moczowy pochodzi z puryn – substancji obecnych w pożywieniu oraz powstałych w wyniku rozpadu obumierających tkanek. We krwi może się rozpuścić tylko ograniczona jego ilość. Jeśli kwasu jest w nadmiarze, zaczyna się on krystalizować – tworzą się kryształki zwane moczanami. Te z kolei odkładają się w stawach i tkance okołostawowej. Kryształki ranią tkankę i wywołują w niej stan zapalny.
Dna moczanowa może wynikać również predyspozycji genetycznych.
W grupie ryzyka znajdują się osoby, które niedawno miały operację, były odwodnione, przechodziły zakażenie, inne ciężkie choroby, mają nadwagę, obciążone są nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową lub cukrzycą.
Częstotliwość występowania podagry
Choroba ta występuje u około 1-2% populacji. Zdecydowana większość chorych to mężczyźni w starszym wieku (problem dotyka 7% mężczyzn po 65. roku życia). Choroba może się jednak rozpocząć w młodszym wieku, nawet przed trzydziestką – w takim przypadku zwykle ma ona znacznie cięższy przebieg.
U kobiet dna moczanowa występuje wielokrotnie rzadziej — wiąże się to m.in. z działaniem żeńskich hormonów płciowych, chroniących przed podwyższeniem stężenia kwasu moczowego we krwi.
Rozpoznanie
…dny moczanowej przede wszystkim wymaga odróżnienia jej od innych chorób stawów. Elementem diagnostyki dny moczanowej jest badanie stężenia kwasu moczowego oraz jego wydalania z moczem. Potwierdzenie diagnozy może dać dokonana pod mikroskopem analiza (pobranego z chorego stawu) płynu stawowego – pod kątem obecności kryształków moczanu sodu.
W rozpoznaniu dny moczanowej stosuje się również RTG, które pozwala znaleźć nadżerki, guzki dnawe. Zmiany te jednak mogą ujawnić się dopiero na zaawansowanym etapie choroby.
Leczenie dny moczanowej
…zmierza do uśmierzenia bólu i zapobieganiu atakom podagry w przyszłości. Chory powinien przyjmować – przepisane przez lekarza – leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Lekarz prowadzący może również zlecić stosowanie leków zmniejszających wytwarzanie kwasu moczanowego lub zwiększających jego wydalanie.
W przypadku wystąpienia guzków moczanowych i kamieni nerkowych lekarz może zalecić ich operacyjne usunięcie.
W leczeniu dny moczanowej kluczową rolę odgrywa właściwa dieta (o tym poniżej) oraz…
zmiana stylu życia
Najważniejsze zalecenia w tym przypadku, to:
utrzymanie prawidłowej masy ciała; jeżeli konieczne jest odchudzenie, trzeba to robić rozsądnie, stosując dietę niskokaloryczną, najlepiej po konsultacji z dietetykiem (głodówka może przyśpieszyć wydzielanie się kwasu moczowego, a tym samym przynieść efekt odwrotny do zamierzonego – czyli nasilić chorobę)
kontrola ciśnienia tętniczego
odpowiednie nawodnienie – wypijanie przynajmniej dwóch litrów płynów pomaga nerkom wypłukiwać kwas moczowy
aktywność fizyczna, regularne ćwiczenie pozwalające zachować elastyczność i pełną ruchomość stawów (należy jednak unikać ich obciążania).
Dieta w dnie moczanowej
Chorym na dnę moczanową zalecana jest dieta uboga w puryny. Aby zapobiec nawrotom choroby, należy ograniczyć potrawy z wysoką zawartością tych związków – czerwone mięsa (wołowina, wieprzowina, bekon, dziczyzna), tłuste sosy, wyciągi z kości, szpinak, warzywa strączkowe. Podobne ograniczenie dotyczy spożycia mocnych alkoholi oraz piwa.
Osoby z podagrą, które chcą ograniczyć puryny, mogą sięgać po chude mięso, zaleca się jednak jego gotowanie w znacznej ilości wody. Inne produkty, które można włączyć do jadłospisu, to jaja, chude mleko, przetwory mleczne, produkty zbożowe, ryż, miód, cukier, warzywa i owoce.
W skomponowaniu odpowiedniego jadłospisu pomoże konsultacja z dietetykiem. Dzięki temu dieta zostanie dobrana nie tylko pod kątem leczenia dny moczanowej, ale także szeregu innych czynników, które powinny być uwzględnione w pożywieniu – innych chorób, z jakimi pacjent się zmaga, jego wieku itd.
Szansa na wyleczenie dny moczanowej
Szybkie rozpoznanie dny moczanowej, następnie wdrożenie leczenia zwiększa szansę na ustąpienie objawów i powrót do zdrowia. Kluczową rolę odgrywa tu pozbycie się czynników, które wpływają na powstanie choroby – jak zła dieta czy niezdrowy tryb życia. Istotne jest również kontrolowanie ciśnienia krwi i masy ciała.
Wczesne rozpoznanie dny moczanowej oraz jej właściwe leczenie powoduje ustąpienie objawów choroby. Nieleczona choroba ma postępujący przebieg i z czasem może doprowadzić do niesprawności.
Komunikat: Ochrona danych osobowych
Zabieg "strzelającego palca"
Kaszaki - przyczyny występowania, leczenie
Choroby rogówki oka
Hiperglikemia - nadmiar cukru we krwi
Depresja - choroba duszy i ciała
Grypa - przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia snu - bezsenność
Haluksy - zapobieganie, leczenie
Stłuszczenie wątroby
Zatorowość płucna
Badanie dna oka
Zabieg stulejki z użyciem staplera
Choroba Gravesa-Basedowa
Światłowstręt
Arytmia serca
Leczenie wad zgryzu
Głuchota starcza
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
