Cytologia to jedno z podstawowych badań profilaktycznych kobiet. Pozwala wykryć niepokojące zmiany i określić, czy pacjentka znajduje się w grupie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy. Badanie wykrywa chorobę jeszcze we wczesnym stadium – kiedy jest ona w pełni wyleczalna.
Cytologia to jedno z podstawowych badań profilaktycznych kobiet. Pozwala wykryć niepokojące zmiany i określić, czy pacjentka znajduje się w grupie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy. Badanie wykrywa chorobę jeszcze we wczesnym stadium – kiedy jest ona w pełni wyleczalna.
Rak szyjki macicy należy do najczęstszych nowotworów u kobiet. Choroba ta w Polsce pochłania dwa razy więcej ofiar niż w większości krajów Europy – rocznie ponad półtora tysiąca. Tymczasem wcale tak nie musi być. Sytuację zmieniłyby regularnie wykonywane badania cytologiczne. Zajmie ono kilka minut, a może uratować życie. Niestety ze względu na niedostateczną wiedzę na ten temat, wciąż zbyt mało kobiet zgłasza się na badania.
Co wykrywa cytologia
Diagnostyka chorób nowotworowych to nie jedyne zastosowanie badania cytologicznego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie obecności wirusa HPV (brodawczaka ludzkiego), którego warianty mają bezpośredni związek z rozwojem niektórych nowotworów. W zdecydowanej większości przypadków nasz organizm zwalcza wirusa samodzielnie. Jednak u niektórych zarażonych kobiet może on spowodować raka szyjki macicy – jeśli odpowiednio wcześnie nie zostanie podjęte leczenie.
Cytologia bywa także wykorzystywana do kontroli leczenia nadżerki tarczy szyjki macicy, diagnostyki stanu nabłonka pochwy, oceny działania leków hormonalnych.
Kiedy wykonuje się cytologię
Badanie cytologiczne powinny wykonywać kobiety w wieku rozrodczym, w tym nastolatki, które rozpoczęły współżycie seksualne. Badanie powinny wykonywać również kobiety, które przeszły już menopauzę – jeżeli w konkretnym, indywidualnym przypadku jest to zalecane przez lekarza prowadzącego.
Jak często należy się badać
Cytologię powinno się wykonywać raz w roku lub raz na 2-3 lata. Częstotliwość w tym przypadku określa indywidualnie specjalista – ginekolog lub położna – ponieważ zależy ona od szeregu spraw. Badanie wykonywane przynajmniej raz w roku zalecane jest w przypadku ewentualnego wystąpienia czynników podwyższonego ryzyka raka szyjki macicy. Do tej grupy zalicza się m.in. obniżoną odporność, zakażenie HIV, częste zmienianie partnerów seksualnych (rośnie w tym przypadku ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, którego kilka odmian jest rakotwórczych).
Za częstszym, tj. corocznym badaniem przemawia także fakt, iż statystycznie pewna niewielka część wyników bywa błędna, fałszywie negatywna – co może spowolnić wykrycie ewentualnego problemu zdrowotnego.
Przebieg badania
Badanie cytologiczne polega na pobraniu – przez położną lub ginekologa – wymazu komórek z szyjki macicy. Następnie wymaz jest przekazywany do analizy mikroskopowej dokonywanej w laboratorium.
Badanie jest bezbolesne oraz całkowicie bezpieczne.
Obok „konwencjonalnego” rodzaju cytologii ginekologicznej stosowana jest również tzw.
(LBC – w tym przypadku materiał cytologiczny trafia do specjalnego podłoża płynnego). Specjaliści wskazują, iż LBC wyraźnie zwiększa wykrywalność nieprawidłowych komórek szyjki macicy, wykrywa bardzo wczesne zmiany nowotworowe, poza tym daje możliwość wykonania dodatkowych badań molekularnych (np. HPV – wirus brodawczaka ludzkiego) z tej samej próbki.
Istnieją pewne okoliczności, kiedy badanie cytologiczne nie powinno być wykonywane – m.in. w trakcie miesiączki (również kilka dni przed lub po), 1-2 doby po współżyciu płciowym, po stosowaniu leków dopochwowych, w trakcie infekcji intymnej (stan zapalny może negatywnie wpływać na wyniki). W takich przypadkach badanie powinno zostać przełożone na późniejszy termin – np. po wyleczeniu infekcji.
Wyniki
Pobrane próbki wędrują do laboratorium, gdzie specjalista analizuje komórki przy użyciu odpowiednich narzędzi – pod kątem ewentualnych ich nieprawidłowości. Ostateczną interpretację wyniku badania cytologicznego dokonuje położna lub lekarz ginekolog.
Badanie daje wynik ogólny obrazu cytologicznego (prawidłowy lub nieprawidłowy) oraz szereg szczegółowych informacji dotyczących zmian w komórkach. Należy podkreślić, iż nieprawidłowy wynik nie oznacza wcale – wbrew obawom wielu kobiet – raka szyjki macicy. Na cytologię rzutują różne czynniki i stwierdzona w badaniu nieprawidłowość może wynikać na przykład ze stanu zapalnego. Dlatego właśnie wynik badania cytologicznego należy skonsultować z odpowiednim specjalistą, który będzie w stanie prawidłowo go zinterpretować i zdecydować o tym, czy konieczne jest podjęcie leczenia.
PAMIĘTAJ: im wcześniej wykryje się stany przedrakowe szyjki macicy, tym szybciej można podjąć leczenie i tym większa jest szansa pokonania choroby.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
