Cukrzycowa choroba nerek (dawniej nazywana nefropatią cukrzycową) to uszkodzenie nerek rozwijające się w wyniku przewlekłej hiperglikemii. Należy do powikłań naczyniowych cukrzycy. Oznacza zmiany w nerkach wywołane przez zwiększone stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię). Nefropatia cukrzycowa występuje u ok. 20-30% chorych na cukrzycę. Nieleczona może prowadzić do uszkodzenia nerek.
Cukrzycowa choroba nerek (dawniej nazywana nefropatią cukrzycową) to uszkodzenie nerek rozwijające się w wyniku przewlekłej hiperglikemii. Należy do powikłań naczyniowych cukrzycy. Oznacza zmiany w nerkach wywołane przez zwiększone stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię). Nefropatia cukrzycowa występuje u ok. 20-30% chorych na cukrzycę. Nieleczona może prowadzić do niewydolności nerek.
Przyczyny cukrzycowej choroby nerek
Na rozwój choroby duży wpływ ma predyspozycja genetyczna, która ujawnia się przy złym wyrównaniu cukrzycy. Do czynników sprzyjających rozwojowi nefropatii należy także długi czas trwania cukrzycy, palenie tytoniu, częste zakażenia układu moczowego, nadciśnienie tętnicze. Za najgroźniejsze uważa się to ostatnie, ponieważ nadciśnienie uszkadza naczynia krwionośne nerek i tym samym prowadzi do ich niewydolności.
Rozpoznanie nefropatii cukrzycowej
…opiera się na wynikach badań z krwi i moczu – na chorobę wskazuje nadmierne wydzielanie białka (albuminy), które u osób zdrowych występuje w moczu jedynie w niewielkich ilościach.
Cukrzyca prowadzi do patologicznych zmian w kłębuszkach nerkowych. Powodują one zwiększoną przepuszczalność obecnych tam drobnych naczyń krwionośnych, a w konsekwencji – przedostawanie się albuminy z krwi do moczu. Jest to pierwszy sygnał uszkodzenia nerek w przebiegu cukrzycy.
Obecność białka w moczu nie rozstrzyga jeszcze o nefropatii. Za (trwały lub chwilowy) wzrost wydalania albumin odpowiadać może na przykład inna choroba nerek, niezależna od cukrzycy. Często pozytywny wynik badania generuje intensywny wysiłek fizyczny, infekcja układu moczowego, nagły „skok” ciśnienia tętniczego, niewydolność serca lub wysoka gorączka. Między innymi z tego powodu jednorazowe badanie nie jest miarodajne – przed ostateczną diagnozą należy wykazać podwyższone stężenie białka również w kolejnych badaniach – z zachowaniem kilkumiesięcznych odstępów czasu.
Kiedy wykonać badanie?
W cukrzycy typu 2 badanie należy wykonać zaraz po postawieniu diagnozy. Badania w kierunku nefropatii cukrzycowej należy powtarzać raz w roku. Zwykle poprzedza się je badaniem ogólnym moczu w celu wykluczenia infekcji dróg moczowych.
Rozwój nefropatii cukrzycowej – stadia choroby
Stwierdzenie nadmiernego wydalania albuminy z moczem w kolejnych badaniach pozwala rozpoznać początkową nefropatię cukrzycową. W istocie jest to już kolejne stadium choroby, ponieważ wcześniejsze pozostają „niewidoczne” – nie dają objawów klinicznych ani biochemicznych.
Jeśli nie zostanie na tym etapie wdrożone leczenie, następuje zwykle rozwój choroby, czyli postępująca niewydolność nerek. Pociąga to za sobą groźne konsekwencje dla zdrowia. Między innymi przyspiesza rozwój choroby wieńcowej. W efekcie najczęstszą przyczyną zgonów osób z nefropatią cukrzycową są właśnie choroby układu sercowo-naczyniowego.
Najbardziej zaawansowane stadium nefropatii cukrzycowej oznacza niewydolność nerek. Zwykle w krótkim czasie konieczne jest leczenie nerkozastępcze, czyli dializoterapia lub przeszczep (transplantacja) nerki.
Objawy nefropatii cukrzycowej
W początkowej fazie rozwoju nefropatii cukrzycowej nie stwierdza się typowych objawów, a rozpoznanie opiera się wyłącznie na wynikach badań biochemicznych (nadmierne wydalanie albumin z moczem). Kolejne stadia manifestują się ogólnym osłabieniem, łatwym męczeniem się, obrzękami, wysokim ciśnieniem tętniczym i szaroziemistym zabarwieniem skóry.
Chory z takimi objawami wymaga specjalistycznej opieki diabetologa.
Leczenie nefropatii cukrzycowej
…zbiega się z równoległym leczeniem cukrzycy, czyli utrzymywaniem stężeń glukozy we krwi w zalecanych granicach. Istotne jest też znormalizowanie ciśnienia tętniczego oraz leczenie zaburzeń gospodarki lipidowej, ponieważ wraz z postępem cukrzycowej choroby nerek wzrasta ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Leczeniem nefropatii cukrzycowej zajmuje się specjalista diabetolog. Często konieczna jest również konsultacja z nefrologiem lub kardiologiem.
Odpowiednio szybko wdrożone leczenie cukrzycowej choroby nerek, w połączeniu z prawidłową dietą i zmianą trybu życia, nawet jeśli nie wyeliminuje choroby, z pewnością spowolni bądź zatrzyma jej postęp.
Dieta
…jest ważnym sprzymierzeńcem w leczeniu nefropatii cukrzycowej. Należy pić dużo wody, natomiast ograniczyć spożywanie białka, unikać używania do potraw soli kuchennej.
Dieta zawsze powinna być ustalona indywidualnie, dostosowana do wieku, płci oraz innych schorzeń – dlatego warto w tym celu skonsultować się ze specjalistą dietetykiem.
Nie tylko z powodu nefropatii zalecana jest zmiana stylu życia na „zdrowszy”. M.in. należy zadbać o prawidłową masę ciała, rozstać się z nałogiem palenia tytoniu, ograniczyć alkohol i zachować (dostosowaną do wieku i stanu zdrowia) aktywność fizyczną.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
