Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną wywołaną brakiem lub nieprawidłowym działaniem insuliny. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy (hiperglikemią) we krwi. Liczba chorych na cukrzycę stale rośnie. Niestety wiele osób nie wie, że choruje. Początkowa bezobjawowa faza cukrzycy może trwać nawet wiele lat. Często choroba ta rozpoznawana jest „przypadkowo”, podczas hospitalizacji chorego z innej przyczyny. Tymczasem wczesne wykrycie cukrzycy i rozpoczęcie leczenia pozwala uniknąć wielu powikłań zdrowotnych.
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną wywołaną brakiem lub nieprawidłowym działaniem insuliny. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy (hiperglikemią) we krwi.
Liczba chorych na cukrzycę stale rośnie. Niestety wiele osób nie wie, że choruje. Początkowa bezobjawowa faza cukrzycy może trwać nawet wiele lat. Często choroba ta rozpoznawana jest „przypadkowo”, podczas hospitalizacji chorego z innej przyczyny. Tymczasem wczesne wykrycie cukrzycy i rozpoczęcie leczenia pozwala uniknąć wielu powikłań zdrowotnych.
Jakie są objawy cukrzycy?
Objawy cukrzycy typu 2 rozwijają się stopniowo. Początkowo zwykle nie są one widoczne lub odczuwalne. Rozwijają się jednak w miarę pogarszania się insulinooporności. U chorych pojawia się:
nadmierne pragnienie (picie nawet kilkunastu litrów napojów na dobę) oraz znaczne zwiększenie dobowej objętości wydalanego moczu,
senność i ogólne osłabienie,
infekcje układu moczowo-płciowego,
podwójne widzenie bądź widzenie zamazane.
U osób z utrzymującymi się dużymi stężeniami glukozy we krwi może nastąpić samoistne zmniejszenie masy ciała, które jest wynikiem braku insuliny, przez co glukoza nie jest wprowadzana do komórek organizmu i nie jest wykorzystywana jako materiał energetyczny.
Jakie są rodzaje cukrzycy?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzycę dzieli się na cztery typy:
Cukrzyca typu 1 (cukrzyca pierwotna, cukrzyca wieku młodzieńczego, cukrzyca insulinozależna) jest powodowana całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki wydzielających ten hormon.
Cukrzyca typu 2 (cukrzyca wieku dojrzałego, cukrzyca insulinoniezależna, cukrzyca nabyta). To najczęściej występujący typ cukrzycy. Wyróżnia się dwie przyczyny cukrzycy typu 2: jedna to upośledzenie wydzielania insuliny, na które wpływ mają różne czynniki genetyczne, druga to oporność na działanie insuliny (insulinooporność), której przyczyną mogą być zarówno czynniki genetyczne, jak i otyłość. Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej u osób starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu.
Cukrzyca ciążowa.
Inne specyficzne typy cukrzycy.
Kto jest najbardziej zagrożony cukrzycą?
Do czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 zalicza się m.in.:
nadwaga i otyłość,
wiek – ryzyko rośnie wraz z wiekiem,
choroby – nadciśnienie tętnicze, nowotwory trzustki, nadczynność tarczycy,
stres, przeciążenia zawodowe, zbyt mała ilość snu,
nieprawidłowa dieta,
Powikłania i zagrożenia
Cukrzyca pociąga za sobą ryzyko występowania niebezpiecznych powikłań, wiążących się głównie ze zmianami w naczyniach krwionośnych. Schorzenie powoduje trzykrotny wzrost ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Jednym z powikłań cukrzycy jest retinopatia, która jest częstą przyczyną ślepoty. U około 15% chorych rozwija się zespół stopy cukrzycowej, spośród których od 5 do 15% wymaga amputacji kończyn. Kolejnym przewlekłym powikłaniem jest niewydolność nerek i związana z tym konieczność rozpoczęcia dializoterapii. Ponadto badania epidemiologiczne wykazują, że chorzy na cukrzycę częściej zapadają na zakażenia bakteryjne, grzybicze i wirusowe. Jednocześnie przebieg tych zakażeń jest z reguły cięższy i bardziej powikłany, niż w przypadku osób zdrowych.
Prewencja i leczenie
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, a nieleczona lub źle leczona – śmiertelną. Terapia powinna być dostosowana do stopnia jej zaawansowania, a także indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta. Leczenie cukrzycy typu 2 jest kompleksowe i wymaga stosowania równocześnie kilku metod. Należą do nich metody niefarmakologiczne, czyli edukacja, leczenie dietetyczne, wysiłek fizyczny, także leczenie farmakologiczne.
W leczeniu cukrzycy typu 2 ogromne znaczenie ma zaangażowanie pacjenta w terapię, ponieważ bardzo skuteczna jest dieta i regularna aktywność fizyczna.
Aktywność fizyczna powinna być regularna i dostosowana do możliwości danej osoby. Najlepszy jest szybki marsz, najlepiej 30 minut codziennie lub przynajmniej 3 razy w tygodniu.
Dieta cukrzyka powinna być rozpisana i obliczona biorąc pod uwagę masę ciała. Chory na cukrzycę nie powinien być głodny, ale także nie powinien wprowadzać dowolności w odżywianiu samowolnie – np. bez wiedzy lekarza, spożywać dodatkowych posiłków lub w istotny sposób zmieniać ich składu.
Badania okresowe
Każdy chory na cukrzycę typu 2 powinien pozostawać pod opieką lekarza diabetologa i kontrolować glikemię za pomocą glukometru. Do zalecanych badań okresowych należy oznaczenie wskaźnika wyrównania cukrzycy (zaleca się wykonywanie takiego oznaczenia raz w roku). Chory powinien pamiętać o corocznym badaniu okulistycznym dna oka w kierunku retinopatii cukrzycowej, a także kontrolować zmiany w wyglądzie stóp i dbać o ich higienę.
* Powyższy materiał ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może zastąpić konsultacji medycznych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów chorobowych, a także przed zastosowaniem opisanych powyżej metod i produktów, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i/lub zasięgnąć opinii odpowiedniego specjalisty. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnej oceny, której powinien dokonać lekarz dysponujący specjalistyczną wiedzą, doświadczeniem i wynikami badań konkretnego pacjenta.
